Normy prawa międzynarodowego
Prawo międzynarodowe składa się z tej przyczyny z dwóch kategorii norm:
• norm pierwotnych – tzw. primary rules;
• i norm wtórnych – tzw. secondary rules;
Normy pierwotne – to normy opisujące zachowanie (nakazujące lub zakazujące określonego zachowania) w danej dziedzinie obrotu.
Normy wtórne – to normy które określają techniki sposoby „ (...) pozwalające w sposób niewątpliwy ustalać identyfikować normy pierwotne”.
... innymi słowy normy wtórne, pozwalają normy pierwotne
• wprowadzać w obręb międzynarodowego porządku prawnego;
• wyprowadzać je z tego porządku (odwoływać, znosić);
• zmieniać je;
• inwentaryzować ich stan;
• stwierdzać fakt ich naruszenia i przywracać pierwotny, poprzedzający naruszenie stan prawa;
Przykłady reguł pierwotnych
reguły określające zachowania państw w przestrzeni morskiej; konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza z 10.12.1982 r. (Montego Bay);
reguły określające sposoby traktowania uchodźców przebywających na państwowym terytorium (Konwencja dotycząca statusu uchodźców z 28.07.1951 r. (Genewa); Protokół dotyczący statusu uchodźców z 31.01.1967 (Nowy Jork);
reguły uznające prawo zachowania w przypadku wyjścia za mąż za cudzoziemca przez kobietę swego obywatelstwa; konwencja o obywatelstwie kobiet zamężnych z 1957 r. (Nowy Jork);
Przykład norm wtórnych
Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z 23 maja 1969 roku (Dz. U. 1990, nr 74, poz. 439, załącznik ) – konwencja ta określa szczegółowo warunki jakim odpowiadać musi proces:
• wypracowania traktatu;
• wejścia w życie traktatu;
• prawnej skuteczności traktatu;
• ew. zmiany traktatu;
• zawieszenia skuteczności traktatu;
• wreszcie kresu traktatu.
Przykładem reguł wtórnych (taki „soft wear”) są m. in., reguły pozwalające:
- zweryfikować prawidłowości procesów tworzenia się i skuteczności reguł prawa innego, niż traktatowe (np. prawa zwyczajowego);
- identyfikować podmioty prawa międzynarodowego, zarówno państwa, jak i GO' s, podmioty inne (NGO’s, spółki wielonarodowe, jednostki/osoby fizyczne, osoby prawnej;
- inwentaryzować stan zobowiązań międzynarodowych w przypadku zmiany władztwa na danym terytorium – konwencja o sukcesji traktatów z 22.08.1973 r.; konwencja o sukcesji majątku, archiwów i długów z 8.04.1983r
- normujące proces ponoszenia odpowiedzialności międzynarodowej konwencja o odpowiedzialności państwa 2004 r.;
George W. Bush: „international law ? I better call my lawyer. He didn’t bring that up to me”.