Prawo Międzynarodowe
Kompetencja ta jest przyznawana organom organizacji międzynarodowych w
stopniu więcej niż ograniczonym, w bezpiecznych politycznie granicach.
Art. 21 Karty Międzynarodowej Organizacji Zdrowia stanowi, że
Zgromadzenie Ogólne (organ plenarny) ‘ma
kompetencję przyjmowania rozporządzeń dotyczących:
- rodzajów środków
sanitarnych
- procedur ustanawiania kwarantanny
- jak i wszelkich innych procedur
‘służących zahamowaniu rozprzestrzeniania się
chorób z jednego kraju do drugiego’
Światowa Organizacja Meteorologiczna może zgodnie z art. 7-d
„przyjąć rozporządzenia techniczne dotyczące praktyk i
procedur meteorologicznych”
Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego i Międzynarodowa
Organizacja Morska ustanawiają wiążące członków
‘standardy międzynarodowe’ ; tj. zasady żeglugi
powietrznej, warunki techniczne jakim muszą odpowiadać samoloty,
statki, itp.
Zgromadzenie, organ plenarny Międzynarodowej Organizacji Dna Morskiego
ma kompetencje rozpatrywania i zatwierdzania (...) zasad,
przepisów i procedur w sprawach sprawiedliwego podziału
finansowych i innych ekonomicznych korzyści osiąganych z działalności w
Obszarze oraz opłat i udziałów (...) – art. 160.2.
lit. f konwencji o prawie morza z 1982 roku.
Zupełnie, skrajnie wyjątkową – na tle podanych
przykładów – jest praktyka tworzenia prawa drogą
uchwał, przyjęta w obrębie europejskich OM – tj.
Wspólnot Europejskich.
II. Uchwały niewiążące (rzecz o soft law, przede wszystkim).
Uchwały (organów plenarnych na ogół) –
zalecenia, rekomendacje są propozycją (zaproszeniem do) postępowania
zgodnego z przyjętymi w nich regułami.
Adresaci tych zaleceń nie mają – w świetle statutu OM
– obowiązku , aby je przyjąć. Postępowanie niezgodne z
regułami zaleceń nie rodzi po stronie adresata odpowiedzialności prawno
– międzynarodowej, jakie jest oczywistym skutkiem naruszenia
prawa.
Czy podejmowanie zaleceń jest zatem ‘sztuką dla
sztuki’?
Pozostając w kręgu uchwał wyłącznie ONZ zauważamy, że Zgromadzenie
Ogólne przyjęło ok. 8 000 rezolucji od 1946 roku do 1993
roku.
Zapytajmy...
Jaką funkcję mają zalecenia do spełnienia?
Jaki jest ich walor normatywny?
Co do funkcji:
Funkcją podstawową jest funkcja koordynowania zachowań – gros
rezolucji proponuje pewien wzorzec zachowań;
Siła oddziaływania różna.
Wiemy jednak, że przyjęcie rezolucji przez ZO:
- jest wyrazem istnienia zbioru
(potrzebnych) reguł ‘zdolnych’ do kształtowania,
koordynowania zachowań adresatów we wskazanej nią dziedzinie
obrotu;
Uzupełnia funkcję koordynującą funkcja korygowania zachowań państw
członków ONZ – funkcja ściśle polityczna;
Spełnienie tej ‘upominawczej’ roli przez zalecenia
jest możliwe, bowiem przyjmuje się, że przyjęcie nie może być uważane
za akt ingerowania w sprawy należące do kompetencji wewnętrznej państwa.
Rezolucje korygujące zachowania są zatem znaczącym sposobem i środkiem
wywierania presji politycznej – łączą elementy presji
psychologicznej z elementami kontroli (powtórna debata).
Co do waloru normatywnego (o soft law, m.in. wprost):
Walor normatywny rezolucji – o czym mowa? – o mocy
rzeczywistego oddziaływania (oczekiwania) rezolucji na zachowania, a po
ich podjęciu, postrzegania i oceniania tych zachowań w płaszczyźnie
prawa międzynarodowego.
W opinii doradczej w sprawie legalności użycia broni nuklearnej MTS
(1996) MTS stwierdził „(...) rezolucje Zgromadzenia
Ogólnego, nawet jeśli nie posiadają mocy wiążącej, mogą
czasami posiadać walor normatywny”.
Po pierwsze, państwo członkowskie ma obowiązek rozważania zalecenia w
dobrej wierze;
Obowiązek ten wynika:
z faktu, iż przyjmowane zalecenia wyraża opinię większości
członków organizacji;
z oczywistego założenia zgodności proponowanych reguł z celami
organizacji – przedkładane zaleceniem reguły służą ich
osiąganiu;
Po drugie, państwo członkowskie ma prawo rezolucję stosować, a więc
postępować zgodnie z jej regułami.
Zalecenie zatem:
z natury swej implikuje prawo aplikowania reguł rezolucji;
pozostających, w założeniu, w pełnej harmonii ze statutem;
aplikowanie reguł statuuje nową sytuację prawną, w przypadku, gdy normy
rezolucji nie pozostają w zgodności z reżimem prawa normującym dany typ
międzynarodowych relacji (zalążek nowego prawa);
Po trzecie, walor normatywny rezolucji może w szczególny
sposób sankcjonować jej przedmiot.
Rezolucja może mianowicie:
odzwierciedlać istniejące normy prawa zwyczajowego (refleks praktyki,
nade wszystko opinio iuris), np. jedna z pierwszych rezolucji
– nr 95 (I) (1946) rekapitulująca reguły przyjęte w statucie
Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze, dotyczące zakazu
popełniania wymienionych w nim zbrodni i obowiązku ich ścigania;
być de facto ‘projektem’ przyszłego traktatu, np.
deklaracja ZO zakazująca tortur – 1984 – konwencja
o zakazie tortur (1985)
być aktem – świadomego animowania rezolucją rozwoju norm
prawa zwyczajowego w danej dziedzinie ;
Jak na tle owych 8 000 rezolucji wyróżnić owe rezolucje o
normatywnej mocy?
Otóż wśród wzmiankowanych 8 000 rezolucji, około
80 rezolucji stwierdza w sposób jasny i nie budzący
wątpliwości o potrzebie przyjęcia i stosowania ujętych nimi generalnych
reguł przez wszystkie państwa członków Organizacji .