Prawo Międzynarodowe
Protest – jest aktem, poprzez który państwo wyraża
swoją opinię wobec sytuacji, kierowanego pod jego adresem roszczenia
lub też generalnie stanu spraw i wypływających z tego stanu
skutków prawnych.
W sprawie świątyni Preah Vihar Trybunał wziął także pod uwagę
(obok przyzwolenia) lata nie oprotestowania biegu linii granicznej
przez Syjam (Tajlandię) w okresie od 1908 do końca lat 50.
Brak działania = brak protestu, nie kontestowanie linii granicznej był
aktem zgody na wskazywany mapami jej bieg.
Trybunał stwierdził także „(...) nawet gdyby występowały
jakiekolwiek wątpliwości co do faktu zaakceptowania przez Syjam map
w1908, to późniejsze postępowanie Tajlandii wyklucza
zasadność jej roszczeń. Przez 50 lat państwo to czerpało korzyści z
traktatu, w tym także tę korzyść, jaką był gwarantowana traktatem
stabilna granica. (...) Nie jest zatem obecnie możliwym, aby
Tajlandia... mogła zaprzeczyć, iż godziła się na taki stan
rzeczy”.
Przyrzeczenie (gwarancja) – jest aktem poprzez
który państwo zobowiązuje się samo wobec innych
podmiotów do postępowania w pewien określony
sposób; przyrzeczenie nie jest odpowiedzią na żądania
państwa lub państw do niego kierowanych; jest czynione w pełni
spontanicznie
Spór w sprawie statusu prawnego Wschodniej Grenlandii (Dania
v. Norwegia) – orzeczenie STMS (1933);
Traktat kiloński z 1814 roku ustalał, że obszar całej Grenlandii należy
do Danii. Nie kwestionowano wszakże mimo jego ustaleń, iż Norwegia
posiada pewne prawa historyczne do wschodniej jej części.
Duńczycy chcieli, aby Norwegia zadeklarowała o wyłączności władztwa
Danii w Grenlandii i zrezygnowała ze swoich praw historycznych.
Minister Spraw Zagranicznych Norwegii Ihien, odpowiadając na pytanie
ambasadora Danii postawione w tym duchu (1919) oświadczył, że
„Rząd norweski nie będzie czynił żadnych trudności w
rozwiązaniu tej kwestii”
Rząd i ... norwescy rybacy po 1919 zdystansowali się wobec wypowiedzi
Ministra – spór trafił do STMS-u (1933)
Nawiązując do oświadczenia Ihiena STMS stwierdził:
„Jest zdaniem sądu poza wszelkim sporem, że odpowiedź
udzielona przez Ministra Spraw Zagranicznych w imieniu rządu na prośbę
przedstawiciela dyplomatycznego obcego państwa, w kwestii należącej do
jego kompetencji, jest wiążąca dla państwa, które Minister
reprezentuje”.
Trybunał następnie – rozstrzygając spór
– konkludował, że „w rezultacie złożonego dnia 22
lipca 1919 roku w deklaracji Ihiena oświadczenia, Norwegia jest
zobowiązana do powstrzymania się od jakiegokolwiek kontestowania
duńskiej suwerenności nad całością Grenlandii”.
Zrzeczenie się – to akt, w którym państwo
rezygnuje z pewnych praw, roszczeń, kompetencji; z chwilą dokonania
aktu przestają one istnieć;
Zrzeczenie się prawa Polski do reparacji ze strony Niemiec
Źródło prawa do reparacji – umowa poczdamska
(12.08.1945), cz. IV „Odszkodowania niemieckie”
„ (...) 2. ZSRR zobowiązuje się zaspokoić polskie żądania o
odszkodowanie ze swej własnej części odszkodowań.”
Umowa (16.08.1945) między Polskim Rządem Tymczasowym a ZSRR o
wynagrodzeniu szkód finansowych wyrządzonych przez okupację
niemiecką.
Polska przejęła na tej podstawie, m.in. mienie niemieckie i inne aktywa
niemieckie na całym terytorium Polski, łącznie z Ziemiami Zachodnimi.
Umowa ta była (jest) główną podstawą prawna przejęcia
majątku niemieckiego (tak publicznego, jak i prywatnego) przez Polskę.
W 1953 r. – Mocarstwa (4) uznały, że Niemcy wykonały znaczną
część swych zobowiązań finansowych.
20.02.1953 – umowa londyńska w sprawie długów
Niemiec (Mocarstwa Zachodnie – RFN) – zaprzestanie
pobierania reparacji niemieckich.
15.08.1053 – nota ZSRR do Trzech Mocarstw informująca o
zamknięciu reparacji niemieckich z dniem 1.01.1954
22.08.1953 – umowa ZSRR – NRD dotycząca zamknięcia
reparacji ze strony Niemiec
23.08.1953 – rząd polski złożył oświadczenie (akt
jednostronny) dotyczący reparacji niemieckich
Oświadczył „(...) w celu wkładu w uregulowanie problemu
niemieckiego i w uznaniu, iż Niemcy w znacznym stopniu uregulowały swe
zobowiązania z tytułu odszkodowań wojennych, rząd polski zrzeka się z
dniem 1 stycznia 1954 spłaty odszkodowań wojennych na rzecz Polski
(...)”
Oceny charakteru prawnego zrzeczenia się (28.08.1953) –
różne:
- samodzielna decyzja władz polskich – potwierdzona w trakcie
negocjacji nad Układem o podstawach normalizacji stosunków z
1970 roku;
- wymuszona przez ZSRR decyzja władz polskich (art. 51 KW o prawie
traktatów – nieważność aktu);
100% pewności (?) – analiza archiwów tak czasu
1953, jak i procesu negocjacji z 1970 roku