Prawo Międzynarodowe

Dokonamy analizy zjawiska aktów jednostronnych państw, próbując w jej toku odpowiedzieć na pytanie czy i ‘na jakich warunkach’ akty jednostronne mogą być źródłem prawa międzynarodowego?


Akt jednostronny państwa to akt, który:
- możemy państwu przypisać;
- przedmiotowo mieści się w granicach kompetencji państwa;
- sygnalizuje wolę państwa;
- jego podjęcie nie wymaga zgody innych podmiotów prawa międzynarodowego;


Jednostronne akty dzielimy na:

Akty jednostronne autonomiczne : akty tytułem podejmowania których jest suwerenność, podejmowane przez suwerena spontanicznie

Akty jednostronne sensu largo : tj. akty do podjęcia których upoważnia traktat lub prawo zwyczajowe


Jak ujawniane są akty jednostronne?

Akty jednostronne = oświadczenia organów państwa

najczęściej organów wykonawczych zaangażowanych w obrót międzynarodowy – forma deklaracji lub noty;

ale również organów ustawodawczych  (deklaracje parlamentarne lecz również ustawy)


Oświadczenia

mogą być złożone na piśmie;

mogą być oświadczeniami ustnymi składanymi na forum parlamentarnym, organu OM, konferencji międzynarodowej (odnotowanymi w stosownych protokołach, stenogramach)

Akty jednostronne czynione są z intencja podania ich do publicznej wiadomości , nawet jeśli nie są publikowane; są bowiem - niezależnie od formy – kierowane do określonego adresata/adresatów (państw).

Ale... akty jednostronne mogą być też czynione ‘bez pisma’ i ‘bez słowa’ – akt postępowania w określony sposób, bez komentarza; może być świadectwem przyzwolenia, milczącej zgody na bieg zdarzeń (np. czyjeś zachowanie)

Akty jednostronne autonomiczne:

Aktami (jednostronnymi) autonomicznymi, biorąc pod uwagę ich treść i funkcje, są:
uznanie
przyzwolenie
protest
przyrzeczenie
zrzeczenie się


Uznanie – to akt poprzez który państwo stwierdza, że podmiot/przedmiot uznanie istnieje i powinien być oceniany w świetle prawa międzynarodowego

Uznanie – formułą odniesienia się do zdarzeń (podmiotowych) takich jak, m.in.:
narodziny (powstanie) państwa – uznanie państwa;
zmiana władzy (rządu) w państwie (w drodze poza konstytucyjnej) – uznanie rządu;

Z chwilą dokonania aktu uznania, wzajemne relacje między uznającym a uznawanym (państwem, rządem) reguluje prawo międzynarodowe.

Akt uznania jest uważany za akt najwyższego znaczenia w palecie jednostronnych aktów państwa.


Przyzwolenie – polega na tym, że nie zajęcie stanowiska (brak stanowiska) przez państwo w sytuacji posiadania lub możliwości posiadania pełnej wiedzy o stanie spraw i wypływających z tego stanu skutków prawnych, oznacza akceptację istniejącego stanu rzeczy i skutków, które on rodzi;

Spór między Tajlandia a Kambodżą – rozstrzygany przez MTS – orzeczenie w sprawie świątynie w Preah Vihar (1962)

Spór graniczny, przedłożony w MTS przez Tajlandię. Wnoszono o zmianę biegu linii granicznej.
Źródło sporu – traktat z 1904 roku, jego stronami: Syjam – Francja, traktat stanowi m.in. że granica biegnie działem wód. Wg. Wskazówek komisji mieszanej, powołanej traktatem, odpowiedzialnej za dokonanie demarkacji granicy, sporządzone zostają w 1908 roku mapy. Wg. Przyjętych map, świątynia znajduje się po stronie kambodżańskiej.

W latach 1934-1935 ustalono, że bieg działu wód jest inny – świątynia zgodnie z nim znajduje się po tajlandzkiej stronie.

Ustalenia MTS:
‘Błędne’ mapy Syjam przyjął i rozpowszechnił jako odzwierciedlające ustalenia traktatowe, w 1908 roku.
Komisja mieszana rozwiązała się przed ich wydrukowaniem i kartograficznych ustaleń nie sprawdziła.

Mając na uwadze taki bieg zdarzeń Trybunał ocenił je w sposób następujący:
„Okoliczności były tej natury, że należało oczekiwać w rozsądnym terminie reakcji ze strony syjamskiej w przypadku gdyby chciała kontestować kartograficzne ustalenia i podnieść znaczące dla siebie kwestie. Jeśli władze syjamskie nie zareagowały... w tamtej dobie,... należy z tego faktu wywodzić o ich przyzwoleniu na taki stan rzeczy.”