Prawo Międzynarodowe
Taka interpretacja terminu „ogólne zasady
prawa” jest ciągle dominująca - ale jest zdaniem wielu zbyt
restryktywna, – bowiem odnosi to pojęcie do zasad generalnych
wywodzonych z krajowych systemów prawnych.
Interpretacja szersza wskazuje, że zbiór
‘ozp’ obok dominujących w nim zasad wykształconych
krajowych porządkach prawnych obejmuje także
…’ozp’ wypracowane w obrębie
międzynarodowego porządku prawnego – ogólne zasady
prawa międzynarodowego.
Jakie zasady wywiedziono z krajowych porządków prawnych?
Zasady materialne:
- zasada dobrej wiary;
- zasada zakazująca nadużywania prawa;
- zasada nakazująca naruszycielowi prawa naprawić wyrządzona szkodę;
- zasada – „nikt nie może przekazać drugiemu więcej
praw niż sam posiada”;
- zasada uszanowania praw nabytych;
- zasady dotyczące wad oświadczeń woli;
Zasady proceduralne:
- zasada powagi rzeczy osądzonej;
- zasada stanowiąca, że nikt sędzią we własnej sprawie;
- zasada równości stron w procesie;
- zasada poszanowania prawa do obrony;
Zasady przyjęte w międzynarodowym porządku prawnym to m.in.:
Zasady dotyczące relacji między porządkami prawnymi (międzynarodowym ,
a krajowym) w tym:
- zasada wyższości traktatu (zobowiązań międzynarodowych) nad prawem
wewnętrznym;
Zasady dotyczące konfigurowania kompetencji (jurysdykcji) państwowych,
w tym:
- zasada poszanowania praw podstawowych osoby ludzkiej;
- zasada uti possidetis iuris;
Zasady dotyczące wykonywania odpowiedzialności międzynarodowej , w tym:
- zasada wyczerpania wewnętrznych środków dochodzenia
sprawiedliwości;
Skoro każda społeczność potrzebuje prawa – ubi societas ibi
ius - to każda społeczność potrzebuje …
‘ogólnych zasad prawa’.
Społeczność krajowa, społeczność międzynarodowa… społeczność
europejska (Wspólnota Europejska)…
Jaką rolę odgrywają ‘ozp‘ współcześnie w
relacjach międzynarodowych (XX/XXI)?
„’ozp’ odgrywają na pewno znaczącą rolę w
kształtowaniu relacji między państwami członkowskimi a OM (przykład
Wspólnoty Europejskiej).
Nas interesuje przede wszystkim pytanie, : Jaką rolę odgrywają
‘ozp’ w normowaniu relacji stricte międzynarodowych?
W tej międzynarodowej perspektywie:
1. ‘ozp’ to środek – (art. 38 $ 1 lit. c)
– pozwalający w postępowaniu sądowym na konieczne wypełnienia
luk w zbiorze powszechnych reguł prawa międzynarodowego tj., norm
traktatowych i/lub zwyczajowych (art. 3* $ 1 li. a i b) , niezbędne dla
wydania wyroku;
- Czy aplikowanie ‘ozp’ w tym rozumieniu implikuje
współcześnie jedynie praktykę ograniczenia
przypadków non liquet, czy też (jak na przełomie XVIII/XIX
wieku i później…) możliwość wykluczenia sytuacji
non liquet?
W sprawie Micheline Desgrances Trybunał Administracyjny Międzynarodowej
Organizacji Pracy (Sąd Międzynarodowy) (1953) stwierdził, że
„(…) jest fundamentalna regułą wszelkich technik
postępowania reguł, która stanowi, że żaden trybunał nie
może powstrzymać się od osadzenia sprawy pod pretekstem milczenia czy
niejasności prawa.”
Ze stwierdzenia Trybunału wnioskować , zetem możne, że
„milczenie lub niejasność ”prawa międzynarodowego
(na podstawie, którego wyrokuje) nie zwalnia trybunału z
wydania werdyktu. Jeśli wyrok , ma zapaść oparty być może jedynie na
‘ozp’.
Znajdujemy wszakże częściej wyrażany pogląd, że wskazanie
wśród podstaw wyrokowania ‘ozp’ nie
wyklucza przypadku non liquet.
2. ‘ozp’ to zbiór subsydiarnych wobec
traktatu i prawa zwyczajowego reguł (1rt 38 $1 lit. a-c);
Norm subsydiarnych bowiem służą – w procesie wykładni jedynie
doprecyzowaniu reguł pisanych lub niepisanych (zwyczajowych).
‘Ozp’ zatem nie mogą zastąpić normy traktatowej lub
zwyczajowej. Są wspomagającym(„drugorzędnym !!!?”)
je zbiorem norm?
A co z hierarchią źródeł?
Nie ma miejsca, bowiem subordynacja jest refleksem dominacji traktatu/
zwyczaju (prawa międzynarodowego) nad
‘ozp’ (prawem wewnętrznym)?Ale…
Może więc należy mówić jedynie o hierarchii podstaw
wyrokowania?
3.’ozp’ to zbiór norm, który
jest „wchłaniany ” przez prawo traktatowe i
zwyczajowe, przez co jest uważany jako
„przejściowy”, „zanikający”
zbiór norm?
???
Jeżeli akt kodyfikacji i przyjęty w procesie kodyfikacji traktat nie
ruguje z kręgu zobowiązań międzynarodowych zwyczaju, przyjąć należy, że
ujęcie norma traktatową lub zwyczajową ‘ozp’ nie
musi oznaczać zaniku ‘ozp’ jako autonomicznej normy.
Sumując…
„(…) ogólne zasady prawa stanowią
„bazę” dla rozwoju prawa międzynarodowego.
Pozwalają więc w koniecznym przypadku na dostosowanie prawa
międzynarodowego do nowych potrzeb społeczności międzynarodowej i
czasami także do wypełnienia jego luk ” (Carreau)
O ‘ozp’ zatem powiedzieć możemy, że:
- tworzą niezbyt liczny zbiór norm;
- są przywoływane przede wszystkim jako oczywisty i konieczny
opis przesłanek spójności i racjonalności porządku prawnego,
w drugim dopiero, choć ważnym, planie jako zbiór reguł
pomagających normować konkretne przypadki międzypaństwowych , i nie
tylko, relacji;
- ich pochodzenie w podstawowym wymiarze (krajowe porządki prawne ponad
190 państw), przydaje im charakter ‘zasad
konstytucyjnych’ międzynarodowego porządku;