Prawo Międzynarodowe
Norma powszechna prawa zwyczajowego, pojawia się wtedy, gdy praktyka
nosi znamiona powszechności (+ oczywiście opinio iuris), a jest taka,
gdy:
- znacząca liczba państw w niej uczestniczy;
- w tym uczestniczą w niej państwa, które są
obiektywnie (z natury rzeczy) zainteresowane dana dziedziną obrotu.
Skoro norma powszechna prawa zwyczajowego, pojawia się w następstwie
ukształtowania się praktyki o takich znamionach rodzi się pytanie, czy
możliwym jest przeciwstawienie się jej?
„Persistent objector” – stale,
konsekwentnie sprzeciwiający się skuteczności zwyczajowego reżimu, tak
w chwili jego postanowienia, jak i w każdym późniejszym
czasie.
US są persistent objector wobec kształtowania się zwyczajowego reżimu
będącego odzwierciedleniem postanowień tej części konwencji o prawie
morza (1982), która dotyczy Obszaru (rozdz.XI) – a
więc dna morskiego i jego zasobów, które stanowią
według konwencji – należące do całej społeczności
międzynarodowej – „wspólne dziedzictwo
ludzkości”.
Status prawny Obszaru i jego zasobów – art.137.1
„Żadne państwo nie będzie występować z roszczeniami ani
wykonywać suwerenności lub suwerennych praw nad jakakolwiek częścią
Obszaru lub jego zasobów, ani też żadne państwo lub osoba
fizyczna bądź prawna nie będą zawłaszczać jakiejkolwiek jego części.
Żadne taki roszczenie lub wykonanie suwerenności bądź suwerennych praw
nie będą uznawane.”
WYKŁAD 12 (03-01-2006)
II Element subiektywny zwyczaju
Przekonanie o zgodności zachowań z prawem
Opisuje je termin opinio iuris sive necessitatis –
“Przekonanie o prawie lub konieczności”.
„Refleksja nad rolą opinio iuris w procesie kształtowania się
zwyczaju przypomina poszukiwanie kamienia filozoficznego,
którego odnalezienie pozwala na przekształcenie obojętnej
masy zakumulowanej praktyki w złoto wiążących reguł prawa…
”
Przekonanie (poczucie prawne) łączymy, zatem ze:
zgodą na to, że reguła staje się normą prawa zwyczajowego;
stanem świadomości, że reguła jest ukształtowaną norma prawa
zwyczajowego;
Dwie funkcje - opinio iuris – w procesie stanowienia normy
zwyczajowej:
funkcja konstytutywna - zgoda na powstanie normy zwyczajowej;
funkcja deklaratywna – potwierdzenie istnienia normy
zwyczajowej;
2. Co jest przejawem opinio iuris?
Akty akceptacji (zgody) państw (werbalne- materialne; aktywne-pasywne)
danej normy(zbioru norm );
+
w przypadku zwyczaju powszechnego … przypisywana
także państwom ‘neutralnym’ wobec pewnych
aktywności , postawa ”przyjęcia do pozytywnej wiadomości
skuteczności zwyczajowego reżimu”;
3. Które z przejawów opinio iuris dominują?
Oczywiście akty zgody (werbalne- materialne; aktywne-pasywne);
Sygnalizuje to definicja aktu kodyfikacji prawa – art. 15
statutu Komisji Prawa Międzynarodowego ONZ.
Akt kodyfikacji to akt ujmowania w formie umowy międzynarodowej norm
prawa zwyczajowego.
Polega on na: „ (…)Precyzyjnym formułowaniu i
systematyzacji reguł prawa międzynarodowego w dziedzinach, w
których mamy do czynienia ze stałą praktyka
państw, precedensami i zbieżnymi opiniami doktryny.
”
4. W świetle przeprowadzonych wywodów nt. praktyki i opinio
iuris możemy powiedzieć, że w klasycznej refleksji nad prawem
zwyczajowym element obiektywny i subiektywny , ściśle ze sobą
splecione, w koniecznej proporcji kreują normę prawa zwyczajowego.
Praktyka – zrównoważona w swych przejawach i
intensywności.
Przekonanie prawne - odnajdywanie w stanie świadomości realizujących
zrównoważoną w swych przejawach praktykę.
Bez uszczerbku dla reguły koniecznej proporcji komponent praktyk
tworzących normę zwyczajową będącej wszak od pewnego momentu refleksem
ukształtowanej opinio iuris może być zróżnicowany, co do
swej intensywności i formy.