Prawo Międzynarodowe
III. Okoliczności wygaśnięcia – nie przewidywane przez
strony, nie przewidywane przez umowę – a wynikające z
postępowania państw stron umowy:
przypadek niewykonania przez jedną lub więcej umawiających się stron
umowy;
przypadek konfliktu zbrojnego;
Reguły podstawowe
1. traktaty dwustronne stron konfliktu wygasają.
Traktat pokoju z Włochami 10.02.1947 roku.
Art. 44 stanowił, że każdy z aliantów notyfikował będzie
Włochom, czy zawarte z Włochami traktaty przed wybuchem wojny pozostają
w mocy. Brak notyfikacji wywoływał skutek wygaśnięcia traktatu.
2. traktaty zostają zawieszone w relacjach między walczącymi państwami,
pozostają w mocy w relacjach między pozostałymi stronami;
3.traktaty, które ustanawiają tzw. reżimy obiektywne nie są
w żaden sposób dotknięte okolicznością wystąpienia konfliktu
zbrojnego;
To m.in., traktaty określając: szczególny status terytorium
(np. demilitaryzujące strefę Kanału Sueskiego); cedujące terytorium;
wyznaczające bieg linii granicznych.
4. prawo wojenne (ius in bello) – prawo haskie (reguły
prowadzenia działań wojennych) i prawo genewskie (reguły chroniące
ofiary konfliktu – wyeliminowanych z walki
walczących i osoby cywilne) normują zachowania w konflikcie i
są za sprawą konfliktu „uruchamiane”.
IV. okoliczności wygaśnięcia będące następstwem zdarzeń od państwa
niezależnych:
(1) niemożność wykonania umowy;
(2) zasadnicza zmiana okoliczności
(3) pojawienie się nowej normy ius cogens;
(1) Niemożność wykonania umowy
- Niemożność bądź „ (…) wynika z trwałego
zniknięcia lub zniszczenia przedmiotu niezbędnego do wykonania
traktatu.”
- Niemożność jest wynikiem zaniku podmiotowości państwa. Umowy
dotyczące zanikającego podmiotu, w relacji do niego wygasają. Ale nie
znaczy to, że zanikają (sukcesja).
(2) Zasadnicza zmiana okoliczności
Nie kwestionuje się tego, że zmiana okoliczności w stosunku do
okoliczności towarzyszących zawarciu umowy, może pociągać za sobą
wygaśnięcie umowy.
Nie każda jednak „zmiana”.
Wg KW zmiana musi być zasadnicza, tzn.;
dotyczyć okoliczności, które stanowiły
„(…) istotną podstawę zgody stron na związanie się
traktatem”;
i powodować „(…) radykalne przekształcenie zakresu
obowiązków pozostałych jeszcze do wykonania na podstawie
traktatu.”
Przykład – Traktaty 1990 / 1996 – traktat
wielostronny w sprawie redukcji broni konwencjonalnej w Europie;
„Zasadnicza zmiana okoliczności” wg KW nie może być
powoływana jako uzasadnienie wygaśnięcia traktatu:
Jeżeli traktat ustanawia granicę;
Jeżeli zasadnicza zmiana okoliczności jest wynikiem naruszenia przez
stronę, która się na nią powołuje, obowiązku wynikającego z
traktatu bądź jakiegokolwiek innego międzynarodowego obowiązku wobec
którejkolwiek innej strony traktatu;
(3) Pojawienie się nowej normy ius cogens;
„Jeżeli powstanie nowa norma imperatywna powszechnego prawa
międzynarodowego, jakikolwiek traktat sprzeczny z tą normą
wygasa”
(KW);
W poszukiwaniu źródeł prawa międzynarodowego…
Wyrok MTS w sprawie statku Lotus (1927) – „Reguły
prawa wiążące państwa (…) wynikają z ich nieskrępowanej woli
i zostały wyrażone w konwencjach i zwyczajach powszechnie przyjętych
wyrażających zasady prawa”.
Prawo zwyczajowe (zwyczaj) – to zbiór reguł
będących wynikiem jednolitej praktyki państw, której
towarzyszy przekonanie, że praktyka ta jest zgodna z prawem i przez
prawo wymagana.
Definicja wskazuje na dwa elementy prawa zwyczajowego:
- obiektywny (materialny) – to jednolita praktyka państw i
- subiektywny (psychologiczny) – to towarzyszące praktyce
przekonanie państw -opinio iuris- że jest ona prawem wymagana.
Definicja jest prosta.
Bliższe określenie „istoty składników”
prawa zwyczajowego jest bardziej skomplikowane.