Prawo Międzynarodowe

III. Okoliczności wygaśnięcia – nie przewidywane przez strony, nie przewidywane przez umowę – a wynikające z postępowania państw stron umowy:

przypadek niewykonania przez jedną lub więcej umawiających się stron umowy;

przypadek konfliktu zbrojnego;

Reguły podstawowe

1. traktaty dwustronne stron konfliktu wygasają.

Traktat pokoju z Włochami 10.02.1947 roku.

Art. 44 stanowił, że każdy z aliantów notyfikował będzie Włochom, czy zawarte z Włochami traktaty przed wybuchem wojny pozostają w mocy. Brak notyfikacji wywoływał skutek wygaśnięcia traktatu.

2. traktaty zostają zawieszone w relacjach między walczącymi państwami, pozostają w mocy w relacjach między pozostałymi stronami;

3.traktaty, które ustanawiają tzw. reżimy obiektywne nie są w żaden sposób dotknięte okolicznością wystąpienia konfliktu zbrojnego;

To m.in., traktaty określając: szczególny status terytorium (np. demilitaryzujące strefę Kanału Sueskiego); cedujące terytorium; wyznaczające bieg linii granicznych.

4. prawo wojenne (ius in bello) – prawo haskie (reguły prowadzenia działań wojennych) i prawo genewskie (reguły chroniące ofiary konfliktu – wyeliminowanych z walki  walczących i osoby cywilne) normują zachowania  w konflikcie i są za sprawą konfliktu „uruchamiane”.

IV. okoliczności wygaśnięcia będące następstwem zdarzeń od państwa niezależnych:

(1) niemożność wykonania umowy;
(2) zasadnicza zmiana okoliczności
(3) pojawienie się nowej normy ius cogens;

(1) Niemożność wykonania umowy

- Niemożność bądź „ (…) wynika z trwałego zniknięcia lub zniszczenia przedmiotu niezbędnego do wykonania traktatu.”

- Niemożność jest wynikiem zaniku podmiotowości państwa. Umowy dotyczące zanikającego podmiotu, w relacji do niego wygasają. Ale nie znaczy to, że zanikają (sukcesja).

(2) Zasadnicza zmiana okoliczności

Nie kwestionuje się tego, że zmiana okoliczności w stosunku do okoliczności towarzyszących zawarciu umowy, może pociągać za sobą wygaśnięcie umowy.

Nie każda jednak „zmiana”.

Wg KW zmiana musi być zasadnicza, tzn.;

dotyczyć okoliczności, które stanowiły „(…) istotną podstawę zgody stron na związanie się traktatem”;

i powodować „(…) radykalne przekształcenie zakresu obowiązków pozostałych jeszcze do wykonania na podstawie traktatu.”


Przykład – Traktaty 1990 / 1996 – traktat wielostronny w sprawie redukcji broni konwencjonalnej w Europie;

„Zasadnicza zmiana okoliczności” wg KW nie może być powoływana jako uzasadnienie wygaśnięcia traktatu:

Jeżeli traktat ustanawia granicę;

Jeżeli zasadnicza zmiana okoliczności jest wynikiem naruszenia przez stronę, która się na nią powołuje, obowiązku wynikającego z traktatu bądź jakiegokolwiek innego międzynarodowego obowiązku wobec którejkolwiek innej strony traktatu;

(3) Pojawienie się nowej normy ius cogens;

„Jeżeli powstanie nowa norma imperatywna powszechnego prawa międzynarodowego, jakikolwiek traktat sprzeczny z tą normą wygasa”
(KW);


W poszukiwaniu źródeł prawa międzynarodowego…

Wyrok MTS w sprawie statku Lotus (1927) – „Reguły prawa wiążące państwa (…) wynikają z ich nieskrępowanej woli i zostały wyrażone w konwencjach i zwyczajach powszechnie przyjętych wyrażających zasady prawa”.

Prawo zwyczajowe (zwyczaj) – to zbiór reguł będących wynikiem jednolitej praktyki państw, której towarzyszy przekonanie, że praktyka ta jest zgodna z prawem i przez prawo wymagana.

Definicja wskazuje na dwa elementy prawa zwyczajowego:

- obiektywny (materialny) – to jednolita praktyka państw i

- subiektywny (psychologiczny) – to towarzyszące praktyce przekonanie państw -opinio iuris- że jest ona prawem wymagana.

Definicja jest prosta.

Bliższe określenie „istoty składników” prawa zwyczajowego jest bardziej skomplikowane.