Prawo Międzynarodowe
Stwierdźmy za KW, że:
- jeżeli pełnomocnik ograniczony przez
pełnomocnictwo przekroczył umocowanie, wykroczył poza instrukcje i...
umocowany pełnomocnictwem do zawarcia umowy związał państwo umową,
wtedy „klamka zapadła” – umowa jest ważna.
- umowę można unieważnić jedynie
wtedy, gdy ograniczenie to zostało podane do wiadomości
rokujących państw przed wyrażeniem przez pełnomocnika zgody na zawarcie
umowy.
ad. 2. Co się tyczy przesłanki drugiej, to rozważyć trzeba, czy akt
związania się umową nie jest dotknięty wadą oświadczenia woli:
• błędem;
• oszustwem;
• przekupieniem;
• przymusem;
Błąd, który „(...) dotyczy faktu lub sytuacji,
które państwo przyjęło za istniejące w czasie, gdy traktat
był zawierany i które stanowiły istotną podstawę jego zgody
na związanie się traktatem”. (Art. 48 KW)
Nie chodzi o błąd co do prawa. Błąd nie implikuje złej woli partnera.
Traktat pokojowy – Stany Zjednoczone – UK
– Paryż, 1783 rok – traktat, którym UK
uznało Stany Zjednoczone, regulujący m.in. bieg granic US na
północy, zachodzie i południu.
Podstęp (oszustwo) – zła wola partnera
„Jeżeli państwo zostało nakłonione do zawarcia traktatu drogą
oszukańczego zachowania się innego rokującego państwa, państwo to może
powołać się na oszustwo jako unieważniające jego zgodę na to, aby być
związane przez traktat.” (art. 49 KW)
Traktat włosko-etiopski z 1889 roku:
art. 17 stwierdzał: „Jego Wysokość Cesarz Etiopii może
korzystać z usług rządu Jego Wysokości Króla Włoch w
zakresie wszystkich spraw, które posiada z innymi państwami
i rządami” (wersja ahmarska)
art. 17 stwierdzał: „Jego Wysokość Cesarz Etiopii zgadza się
korzystać z usług rządu Jego Wysokości Króla Włoch w
zakresie wszystkich spraw, które posiada z innymi państwami
i rządami” (wersja włoska)
Przekupstwo – trudno wskazać na przykłady.
„Tylko półgłówki przyjmują
łapówki, za to każdy święty przyjmuje prezenty”.
Przymus – może być wywierany w różny
sposób. Rozróżniamy:
A- przymus wobec przedstawiciela państwa;
B- przymus wobec państwa;
A- traktat niemiecko- czechosłowacki z
14. 03. 1939 roku, ustanawiający protektorat Czech i Moraw; prezydent
Czechosłowacji Emil Hacha;
„Wyrażenie zgody państwa na związanie się traktatem uzyskane
drogą przymusu względem jego przedstawiciela przy pomocy
czynów lub gróźb skierowanych przeciwko niemu nie
ma skutku prawnego.” (art. 50 KW)
3 B- Traktat o normalizacji stosunków między Czechosłowacją
a RFN (17.06.1973)
„Układ monachijski z 29.09.1938 roku został narzucony
Republice Czechosłowackiej przez reżim narodowosocjalistyczny pod
groźbą użycia siły i strony uważają za nieważny (...) układ monachijski
(...) w zakresie w jakim odnosi się do ich dwustronnych
stosunków”.
Zatem w KW – zważywszy na rolę Karty NZ w stabilizowaniu
międzynarodowego porządku – znajdujemy, że
„„Traktat jest bezskuteczny, jeżeli jego zawarcie
zostało wymuszone przez groźbę lub użycie siły z pogwałceniem zasad
prawa międzynarodowego, zawartych w Karcie Narodów
Zjednoczonych.”
A inne niż „groźba lub użycie siły” –
formy przymusu – przymus ekonomiczny i polityczny?
ad. 3. Co się tyczy przesłanki trzeciej, legalności przedmiotu umowy
– „wracamy” do konstrukcji norm ius
cogens.
Zgodnie z KW - „Traktat jest nieważny, jeżeli w chwili jego
zawarcia jest sprzeczny z imperatywną normą powszechnego prawa
międzynarodowego”.
Skutki nieważności umowy
- umowa jest nieważna od samego początku, ex tunc;
Traktat - Czechosłowacja – RFN (17.06.1973)
Art. 1 stwierdzał, że strony „ (…) uważają za
nieważny (…), układ monachijski (…) w zakresie w
jakim odnosił się do ich dwustronnych stosunków”.
Art. 2 uściślał, że „ (…) traktat nie wywołał
żadnych skutków prawnych wobec osób fizycznych i
prawnych w okresie od 30 września 1938 roku do 9 maja 1945”.
Umowa dotknięta nieważnością, może być w pewnych wypadkach uzdrowiona
(konwalidowana)
Konwalidacja może nastąpić, jeśli państwa uprawnione do wzruszenia
ważności umowy;
a. wyraźne zgadza się na to;
b. lub z jego zachowania należy sądzić,
że uznało ważność traktatu;
Konwalidacja jest możliwa jednak jedynie w przypadku:
- „oczywistego naruszenia normy podstawowej prawa
wewnętrznego określającego kompetencję traktatową danego państwa;
- przekroczenia pełnomocnictw przez pełnomocnika;
- oraz trzech wad oświadczeń woli: błędu, podstępu, przekupienia;
Konwalidacja jest niemożliwa w przypadku;
- umowy zawartej pod przymusem.
- jak i umowy sprzecznej z normą ius cogens.
To rozróżnienie przypadków możliwej lub
wykluczonej konwalidacji sprawia, że mówimy odpowiednio o
względnej i bezwzględnej ważności umów międzynarodowych.
Czy unieważnia się całą umowę?
Co do zasady TAK. Podstawa unieważnienia umowy dotyczy całej umowy.
Wyjątki – częściowe unieważnienie umowy – jest
możliwe, gdy:
- postanowienia dotknięte skazą nieważności dają się oddzielić od
reszty umowy;
- z postanowień umowy wynika, że przyjęcie tych postanowień nie stanowi
istotnej podstawy zgody strony lub stron na związanie się traktatem
jako całością;
- dalsze wykonywanie pozostałej w mocy części umowy byłoby niesłuszne.
Wg jakiej procedury unieważnia się umowę?
Sprawy nie załatwia się telefonicznie.
KW zawiera postanowienia precyzujące sposób wykazywania
dochodzenia przez strony umów do konkluzji o unieważnieniu
umowy.