Prawo Międzynarodowe

NARODZINY UMOWY

Zawieranie umowy międzynarodowej ma 2 znaczenia:
1.    Moment zaciągnięcia węzła obligacyjnego w płaszczyźnie PM – akt wyrażenia zgody na związanie się traktatem przez państwo.
2.    Proces wypracowywania traktatu.

Ad. 1) Art. 11 KW - Sposoby wyrażania zgody na związanie się traktatem „Zgoda państwa na związanie się traktatem może być wyrażona przez podpisanie, wymianę dokumentów stanowiących traktat, ratyfikację, przyjęcie, zatwierdzenie lub przystąpienie albo w jakikolwiek inny uzgodniony sposób”.

Ad. 2) Proces wypracowywania traktatu – 4 fazy – normowane prawem krajowym (PK) i prawem międzynarodowym (PM):
A.    Inicjatywa podjęcia prac nad traktatem i czas negocjacji, które kończy akt przyjęcia tekstu i stwierdzenia jego autentyczności – uwierzytelnienie tekstu ( PK, PM)
B.    Podjęcie decyzji o związaniu się traktatem (PK)
C.    Notyfikowanie o podjętej decyzji (PM)
D.    Wejście traktatu w życie zgodnie z jego postanowieniami (PM)

Akt zawarcia umowy międzynarodowej – wykonywanie ius contrahendi i ius tractatum przez suwerenne państwa:
1.    Pierwszy atrybut suwerennego podmiotu – „cenna” kompetencja;
2.     W skutku swoim ogranicza kompetencje państwa – parlamentu. Akt zawarcia umowy niemal zawsze skutkuje ograniczeniem kompetencji państw tzn. zaciągane zobowiązania w istocie swojej ograniczają swobodę unormowania pewnych obszarów życia społecznego przez krajowego ustawodawcę. Z tej przyczyny procesy zawierania umów w tej części, w jakiej są normowane prawem krajowym zawierają mechanizmy angażujące w proces zawierania umów organy ustawodawcze.
3.    Ewoluujące: ilość / jakość / formuły porozumień.

Kto w RP posiada cenną – treaty making power – kompetencję traktatową? Konstytucja z 1997r. wskazuje na Prezydenta i Radę Ministrów.


Prezydent RP
Art. 133 Konst. RP
1. Prezydent Rzeczypospolitej jako reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych:
             1)  ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat,(…)



Parlament na przełomie wieku XIX i XX zaczął patrzyć na ręce osobom, które zawierały traktaty. Pewne przypadki wymagają współdziałania z parlamentem.
Art. 89 Konst. RP
1. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:
          1)  pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,
          2)  wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,
          3)  członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,
          4)  znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
          5)  spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy(…)

Art. 90 Konst. RP sygnalizuje o możliwości zawierania pewnych szczególnych traktatów – traktatów, które pozwalają przenieść na organizację międzynarodową kompetencję organów państwowych w niektórych sprawach.
Art. 90 Konst. RP
1. Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.
2. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.
3. Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w referendum ogólnokrajowym zgodnie z przepisem art. 125.
4. Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na ratyfikację podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Zbiór traktatów ratyfikowanych przez Prezydenta RP:
a.    Traktaty ratyfikowane za zgodą parlamentu
?    Zgoda na ratyfikację umowy w drodze normalnej procedury ustawodawczej(art. 89 ust. 1)
?    Zgoda na ratyfikację w drodze większości kwalifikowanej obu izb( art. 90 ust. 2)
?    Zgoda na ratyfikację w drodze referendum (art. 90 ust.3)
b.    Traktaty ratyfikowane bez potrzeby konsultowania się z parlamentem (np. Traktat lizboński z 1990r. – uznawanie dyplomów szkół wyższych w przestrzeni europejskiej).