Prawo Międzynarodowe
HIERARCHIA ŹRÓDEŁ PM
W systemie PM nie występuje hierarchia źródeł PM!!!!!!!
Wyrok MTS z 1986r. w sprawie Nikaragua vs. USA
W tej sprawie MTS potwierdził, że nie ma hierarchii źródeł
PM. Rozważał w tej sprawie relacje reguł dotyczących tej samej materii
zawartych w traktacie i powszechnym prawie zwyczajowym. Musiał
odpowiedzieć na pytanie w jakiej relacji pozostają normy regulujące
pewną kwestię, przyjęte umową międzynarodową a powszechnym prawem
zwyczajowym. Chodziło ściślej o 2 zasady:
? Zasada zbadania, w jakiej relacji
pozostają zasady formułujące zakaz interwencji (ingerencji) w sprawy
wewnętrzne drugiego państwa i
? Zasada użycia siły lub groźby jej
użycia przeciwko całości terytorialnej lub niepodległości państwa
(zapisane w Karcie NZ, a nie zapisana ale występująca w powszechnym
prawie zwyczajowym).
Stan faktyczny
Na początku lat 80. Nikaragua była rządzona przez formacje
socjalizujące (komunizujące) na których czele stał
Daniel Ortega (przyjaciel Castro i dziadka Checevary). Dochodzi do
politycznego napięcia między USA a Nikaraguą, które
osiągnęło taki poziom, że administracja USA zaczęła wspomagać opozycję
polityczną w Nikaragui (finansowo, materialnie, militarnie –
pewne formacje wkraczały na jej teren z Hondurasu i prowadziły
dywersję) oraz zablokowała wejścia do niektórych
portów w Nikaragui (zaminowanie wejść), ostrzału instalacji
służących do wydobywania ropy naftowej. USA nie ukrywało, że te
działania mają na celu obalenie rządu Ortegi. Wszystkie te działania
zostały zakwalifikowane przez Daniela Ortegą jako zachowanie
naruszające podstawowe reguły porządku międzynarodowego (były to akty
ingerencje w sprawy wewnętrzne państwa).
Art. 34 MTS 1. Tylko państwa mają prawo stawać jako strony przed
Trybunałem(…).
Art. 35 MTS 1. Przed Trybunałem mają prawo stawać państwa, będące
stronami w niniejszym Statucie
Nikaragua pozwała USA do MTS. Dlaczego MTS był właściwy do
rozstrzygnięcia tego sporu? Społeczność międzynarodowa ma sąd, ale żeby
sąd rozstrzygał spór między zainteresowanymi to nie
wystarczy tylko podpisać statut, ale państwa muszą się jeszcze zgodzić
na rozstrzyganie go przed MTS. Jak ten spór został wniesiony?
Art. 36 MTS
1. Orzecznictwu Trybunału podlegają wszelkie spory, które
doń wniosą strony(…)
2. Państwa, (…)mogą w każdym czasie oświadczyć, że, w
stosunku do każdego innego państwa, które przyjęło takie
same zobowiązanie, uznają za przymusową ipso facto i bez specjalnego
porozumienia, jurysdykcję Trybunału (…)
3. Deklaracja, (…)może być bezwarunkowa, albo pod warunkiem
wzajemności ze strony (…) określonych państw (…)
Żeby spór między USA a Nikaraguą zaistniał trzeba
zidentyfikować, czy strony sporu godzą się na to żeby MTS rozstrzygał.
Trzeba wykazać również, że Nikaragua i USA złożyły już
wcześniej (prze zaistnieniem sporu) stosowne deklaracje, w
których sygnalizowały swoją gotowość poddania się
jurysdykcji MTS w sytuacji, gdyby opisane w deklaracji określone
kategorie sporu się pojawiły. USA złożyły odpowiednią deklarację po
podpisaniu Karty NZ w latach 40., a deklaracja o właściwości,
która implikowała właściwość MTS wobec wniosku Nikaragui, w
którym MTS zdecydował że jest właściwy do rozstrzygania
sporu, którego stroną jest Nikaragua, wnioskował na
podstawie wniosku Nikaragui złożonej przez nią w 1929r. do STSM.
Art. 36 MTS
(…)
5. Deklaracje, które były złożone stosownie do artykułu 36
Statutu Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej i
które są jeszcze w mocy, będą uchodziły (…)za
przyjęcie przymusowej jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału
Sprawiedliwości aż do ich ekspiracji i stosownie do ich brzmienia.
Ten spór się zmaterializował jako postępowanie przed
trybunałem w Hadze w następstwie wyrażenia zgody przez zainteresowanych
stron. (Nikaragua – deklaracja z 1929r, USA –
deklaracja w latach 40.). MTS zaczyna prowadzić postępowanie przeciwko
USA. USA przypomniało sobie, że złożona przez nich deklaracja o
właściwości MTS zawiera pewną klauzulę. Deklaracja USA była warunkowa.
Wykluczała ona właściwość Trybunału w odniesieniu do
sporów pojawiających się na tle stosowania
traktatów wielostronnych, chyba że wszystkie strony tego
wielostronnego traktatu są stronami sporu np. na tle Karty NZ
(Nikaragua powoływała się na naruszenie art. 2 § 4 i
§7 Karty). MTS – zgoda nie będziemy rozstrzygać
sporu na podstawie Karty NZ, ale na podstawie powszechnego prawa
zwyczajowego, który zawiera zakaz używania i grożenia
użyciem siły wobec innego państwa oraz zakaz ingerowania w sprawy
wewnętrzne innych państw. Spór został rozstrzygnięty na
podstawie analogicznych co do treści i mocy reguł prawa traktatowego
– na podstawie prawa zwyczajowego. „(…)
nie ma jakiegokolwiek powodu, aby uważać, gdy PM zwyczajowe obejmuje
reguły identyczne do tych przewidzianych prawem konwencyjnym, że to
ostatnie „zachodzi” na to pierwsze, w konsekwencji
czego prawo zwyczajowe pozbawione jest dalszej samodzielnej
egzystencji”. W międzynarodowym porządku prawnym istnieją
równoległe wobec siebie i skuteczne reguły niepisane
(zwyczajowe) i reguły traktatowe, które mają ekwiwalentne
znaczenie. I USA się na tym „przejechało”. Wyrok
stwierdził naruszenie reguł. Nikaragua i USA odstąpiły od wyliczania
sobie poniesionych strat.